شوک: ورود اسرائیل به خلیجفارس، ایران را ناچار به واکنش خواهد کرد و احتمال شکلگیری درگیری نظامی ایران و اسرائیل و همچنین درگیری ایران و آمریکا را بهطور جدی افزایش خواهد داد.
در صف موضعگیری متحدان آمریکا درباره حضور در تنگه هرمز، سرانجام نوبت به اسرائیل هم رسید. ایسرائیل کاتس وزیر امور خارجه اسرائیل اعلام کرد اسرائیل به ائتلاف آمریکایی برای آنچه «حفاظت از مسیرهای تجاری در خلیجفارس» خوانده میشود، خواهد پیوست.
تیآرتی به نقل از رسانه اسرائیلی یهودی «آحارونوت» نوشت کتز مدعی شده که او اخیرا با «مقامی بالا» از امارات متحده عربی دیدار کرده است تا روابط بین اسرائیل و کشورهای عربی را بهبود بخشد. او سپس مدعی شده است: «اسرائیل بخشی از ائتلاف آمریکایی برای حفاظت از مسیرهای تجاری در خلیجفارس است. این به نفع اسرائیل است که از نفوذ ایران در منطقه جلوگیری و روابط را با کشورهای خلیج [فارس]تقویت کند».
موضعگیری وزیر خارجه اسرائیل در ادامه گفتگوها درباره پیشنهاد آمریکا برای ائتلافی نظامی است که قرار است در خلیجفارس مستقر شود و به ادعای آمریکا «از امنیت رفتوآمد دریایی» حفاظت کند. پیشنهاد آمریکا اخیرا و پس از موضعگیری مثبت دولت جدید بریتانیا، جدیتر شده است. دومینیک راب، وزیر خارجه بریتانیا و وزارت دفاع بریتانیا هفته گذشته در سخنانی جداگانه رسما اعلام کردند با آمریکا در این رابطه همکاری خواهند کرد.
بیبیسی گزارش میدهد که چند روز پیش از این اقدام، بریتانیا در جریان یک کنفرانس بینالمللی در بحرین موافقت کرده بود که به یک مأموریت بینالمللی بپیوندد تا همکاریهای دریایی را بین کشورهای منطقه افزایش دهد. بریتانیا پیشنهاد داده بود رهبری یکی از کارگروههای دریایی را نیز برعهده بگیرد؛ دستگاه سیاست خارجی این کشور البته گفته بود که تلاش میشود در این مأموریت از کشتیهایی که در منطقه حضور دارند استفاده شود، موضعگیریای احتمالا به معنای پرهیز از اعزام نیروهای بیشتر به منطقه.
پس از همراهی بریتانیا، استرالیا که تردیدهایی در این زمینه ابراز کرده بود، حضور در این ائتلاف را پذیرفت، اما با شرط و شروطی که موضعی محتاطانه را نشان میداد. ایرنا از روزنامه استرالیایی «فایننشالریویو» نقل کرده است که اسکات موریسون، نخستوزیر استرالیا با پیوستن نیروهای این کشور به ائتلاف دریایی آمریکا موافقت کرده، اما اظهار کرده که رهبری این ائتلاف چندملیتی باشد و به صورت یکجانبه توسط آمریکا هدایت نشود. ایرنا مینویسد موریسون همچنین گفته کشورش در صورت درگیری احتمالی میان ایران و آمریکا در آبهای خلیجفارس هیچ حضور و نقشی نخواهد داشت. طبق این گزارش، موریسون پیش از این اعلام این تصمیم، با بوریس جانسون، نخستوزیر جدید بریتانیا گفتگو کرده است.
این مواضع در حالی اتخاذ میشود که وزیر خارجه بریتانیا در سفرش به قاره آمریکا دیدارهایی با مقامات آمریکا داشته و در آنها درباره ایران نیز گفتگو کرده است. دومینیک راب که با دونالد ترامپ رئیسجمهور آمریکا و مایک پنس معاون اول وی نیز دیدار کرده بود، در نشست خبری مشترکی با مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده امنیت کشتیرانی را «یک اصل مسلم» برای بریتانیا خواند و گفت: «کشتیرانی و آزادی آن بهویژه در تنگه هرمز برای ما مطلقا اهمیت دارد. همه باید به قوانین بینالمللی پایبند بمانند چراکه امری جهانی است». در این نشست خبری، پمپئو از بریتانیا برای پیوستن به ائتلاف آمریکا و آنچه «کمک به حمایت از آزادی و امنیت کشتیرانی در خلیجفارس» خواند، تشکر کرد و افزود آمریکا با کمک بریتانیا در مسائلی مانند یمن نیز میتواند با ایران مقابله کند. مایک پمپئو در همین رابطه و در سخنان جداگانهای، اتهامی تازه را علیه ایران مطرح کرد و گفت: ایران در سیستم راهیابی کشتیها در خلیجفارس ایجاد اخلال میکند.
وقتی بریتانیای جدید، چراغ اول را روشن کرد
در نهایت باید به این نکته اشاره کرد که ایران و اسرائیل هیچگونه روابط دیپلماتیکی با یکدیگر ندارند و عملا در موضع خصم قرار میگیرند؛ از این رو، ورود صریح اسرائیل به خلیجفارس، به تعبیری ایران را ناچار به واکنش خواهد کرد و احتمال شکلگیری تقابل نظامی را بهطور جدی افزایش خواهد داد. در چنین شرایطی، همراهی نظامی تلآویو با ائتلاف واشنگتن، عملا به معنای پذیرش گزینه جنگ از سوی اعضای ائتلاف خواهد بود؛ درحالیکه نهتنها در لندن و کانبرا، حتی در واشنگتن نیز هنوز چنین آمادگی قطعی برای ورود به فاز نظامی شکل نگرفته است. هماهنگیهای انجامشده بین مقامات ایران و کشورهای منطقه نیز بر این تردیدها میافزاید.
واکنش ایران: در استفاده از حق مقابله با تهدید، تردیدی نداریم
خالد بنمحمد بنعبدالله العطیه، معاون نخستوزیر و وزیر مشاور در امور دفاعی دولت قطر نیز در گفتگو با وزیر دفاع ایران تأکید کرد: «هیچ تردیدی نداریم که امنیت منطقه باید از سوی کشورهای دو سوی خلیجفارس تأمین شود و جمهوری اسلامی ایران کشوری بسیار مهم برای حفظ و تأمین امنیت خلیجفارس است».
بدر بنسعود البسیدی، وزیر دفاع سلطنت عمان نیز در گفتگو با امیر حاتمی بر لزوم مشارکت کشورهای منطقه در حفظ امنیت آبهای منطقه و تداوم هماهنگی و همکاری نزدیک جمهوری اسلامی ایران و عمان بهویژه نیروهای دریایی دو کشور برای حفظ امنیت تنگه هرمز تأکید کرد.
دستگاه دیپلماسی ایران نیز در اقدامی قابل پیشبینی، واکنش تندی به موضعگیری اسرائیل نشان داده است. سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه، در واکنش به این اخبار گفت: «جمهوری اسلامی ایران معتقد است اصل این ائتلاف تنشزا است و هرگونه حضور احتمالی رژیم اشغالگر قدس در این ائتلاف خودخوانده را که وجود نامشروعش در خاورمیانه اساس ناامنی و بیثباتی است، تهدیدی آشکار علیه امنیت، حاکمیت و تمامیت ارضی خود و عاملی بحرانآفرین و بیثباتساز در منطقه خلیجفارس تلقی میکند و در چارچوب سیاست بازدارندگی و دفاعی کشور، حق مقابله با این تهدید و دفاع از خود را محفوظ میدارد و در عمل به آن در چارچوب سیاست دفاعی کشور، تردیدی ندارد و مسئولیت کلیه عواقب این اقدام خطرناک بر عهده رژیم آمریکا و رژیم نامشروع صهیونیستی خواهد بود».
موسوی درباره تلاش آمریکا برای شکلدهی ائتلافی نظامی یا برگزاری نشست امنیت دریانوردی در آینده به بهانه تأمین امنیت دریانوردی در خلیجفارس گفت: «ایران بهعنوان یکی از کشورهای منطقه خلیجفارس با توجه به داشتن هزارو ۵۰۰ مایل ساحل در این منطقه و بر اساس مسئولیت تاریخی، خلیجفارس را ادامه قلمرو سرزمینی خود دانسته و خود را متعهد به تأمین امنیت آن و امنیت تردد کشتیها در این منطقه میداند و معتقد است حضور نیروهای فرامنطقهای در خلیجفارس تحت هر نام و عنوانی که باشد، نهتنها کمکی به تقویت امنیت در این منطقه نمیکند، بلکه زمینه تنش و بحران را در منطقه حساس خلیجفارس بیش از پیش فراهم میآورد». سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: «جمهوری اسلامی ایران مخالفت خود را با شکلگیری اینگونه ائتلافها اعلام و آن را اقدامی تنشآفرین و فریبکارانه میداند و برگزارکنندگان، شکلدهندگان و اعضای آن را بهعنوان عاملان مؤثر در ایجاد تنش و بحران احتمالی آتی ناشی از آن در منطقه تلقی خواهد کرد».
ظریف: ایران در حراست از امنیت خود تردید نخواهد کرد